Het Platform Bescherming Burgerrechten belegt maandelijks een vergadering waarin de aangesloten organisaties kennis en ideeëen over actuele onderwerpen uitwisselen. Op de bijeenkomst van 25 februari hebben onder meer de volgende thema’s de revue gepasseerd:
Uitspraak Hof Den Haag in Paspoortproces Privacy First
De centrale database met vingerafdrukken van alle Nederlanders is mede dankzij het proces dat Platformdeelnemer Privacy First aanspande, van de baan. Dat bepaalde het Hof in Den Haag op 18 februari. Het is een grote overwinning voor Privacy First en alle burgers die zich de laatste jaren tegen centrale opslag van vingerafdrukken hebben verzet. Ook biedt de uitspraak hoop voor maatschappelijke organisaties die in het algemeen belang willen procederen, omdat Privacy First in hoger beroep alsnog ontvankelijk is verklaard.
Het was voorheen de vraag of je als maatschappelijke organisatie nog wel in het algemeen belang een procedure kon voeren tegen de Staat. Na een uitspraak van de Hoge Raad in juli 2010 werd dat heel moeilijk en werden maatschappelijke organisaties snel niet-ontvankelijk verklaard. Het vormt vaak ook het voornaamste punt waarop de landsadvocaat inzet bij zaken tegen de Staat. In februari 2011 achtte de rechtbank Privacy First nog niet-ontvankelijk, waardoor een inhoudelijke beoordeling van de Paspoortwet niet plaatsvond.
Ook nu valt er nog één en ander op te merken aan het vonnis en haar implicaties. Zo is de onrechtmatigheid van de database vooral geconstateerd in de foutmarge van opgeslagen vingerafdrukken; die zijn daardoor ongeschikt om identiteitsfraude met reisdocumenten te kunnen voorkomen. De database is dus om technische tekortkomingen geen gerechtvaardigde inbreuk op de persoonlijke levenssfeer, aldus het Hof. De principiële afweging tussen het doel van een biometrische database – het tegengaan van identiteitsfraude met reisdocumenten – en de privacy van Nederlandse burgers wordt daarmee uit de weg gegaan.
De centrale database zoals omschreven in de Paspoortwet, komt er op termijn wellicht nog steeds, maar zal worden gevuld met gezichtsscans, een biometrisch identificatiemiddel dat een minstens zo groot risico vormt voor de privacy van burgers. Deze zal de inzet vormen van volgende rechtszaken.
Wetsvoorstel uitwisselingsverdrag DNA en vingerafdrukken met de VS
Nederland staat op het punt een verdrag met de VS te sluiten waarmee de geautomatiseerde uitwisseling van vingerafdrukken en dna-profielen wordt bevestigd. Nederland en de VS sturen elkaar nu al verzoeken om dna en vingerafdrukken te vergelijken, maar ze kunnen nog niet rechtstreeks in elkaars databases kijken. Dat wordt met dit verdrag mogelijk.
Het verdrag zelf werd in november 2010 al door het kabinet ondertekend, het wetsvoorstel dat het bekrachtigt moet nog door de Kamer worden behandeld en aangenomen. Daar zijn al kritische geluiden te horen. D66-Kamerlid Schouw vroeg bijvoorbeeld of Nederland zomaar een ‘bilateraaltje’ moet sluiten met de VS over de uitwisseling van biometrische persoonsgegevens, terwijl de Europese Commissie nog volop in onderhandeling is over de Europese standaard voor gegevensbescherming. Ook bij het verdrag tussen NL en de VS vormt die standaard een probleem. In het verdrag geldende criteria als ‘ernstig strafbare feiten’ zijn erg vaag volgens het CBP en verschillen qua definitie nogal tussen de VS en andere landen.
Leeftijdcontrole alcohol supermarkten dmv id-kaart in een scanapparaat
Supermarkten hanteren sinds kort een nieuw leeftijdscontrole bij de verkoop van alcohol, de id-kaartscanner. Er wordt meer werk verwacht met de leeftijdsverhoging voor alcoholverkoop. De scanner moet dat werk vergemakkelijken. Er rijzen daarmee kritische vragen over wat die scanners in de supermarkt precies uitlezen en eventueel verwerken en/of opslaan. Platformdeelnemer Vrijbit deed bij meerdere supermarkten navraag en schreef hierover een stuk op haar website, lees het hier.
Platformdeelnemers vrezen dat dit soort apparaten ook steeds vaker op fraude zullen gaan controleren in bijvoorbeeld discotheken, banken en hotels. Vrijbit wijst er in haar artikel op dat uitbreidend gebruik van dit soort instrumenten gewenning bevordert van het automatisch uitlezen van identiteitsbewijzen. Er gelden echter strikte regels omtrent het vragen naar een identiteitsbewijs door instanties en bedrijven. Deze zijn onlangs nog eens benadrukt door het College Bescherming Persoonsgegevens, dat door Vrijbit op dit onderwerp is aangeschreven en gevraagd is om de rechtmatigheid van deze praktijk nader te onderzoeken.
Total Sensor Surveillance System
NRC Handelsblad publiceerde in februari over een groots surveillanceproject van de politie, het zogeheten Total Sensor Surveillance System. Het systeem, bestaande uit technologische snufjes als slimme camera’s, druk-, beweging- en geluidssensoren, is in staat het openbare leven minutieus te volgen, registreren en waar nodig de autoriteiten alarmeren. Een saillant detail waarvan het artikel melding maakt, is dat de Nederlandse overheid gemakshalve al beschikt over ieders gezichtopname, doordat deze verplicht worden afgenomen bij de aanvraag van een paspoort.
Gezichtsherkennende surveillancetechnologie in de publieke ruimte is een ontwikkeling die het Platform grote zorgen baart. Lees in dit artikel meer over hoe de gezichtsscan in het paspoort eenvoudig kan worden ingezet als surveillance-instrument.
Privacy in de Gezondheidszorg
In Groot-Brittannië is veel ophef ontstaan over de NHS (de beheerder van het Britse EPD), die aan de grootste zorgverzekeraar van Engeland al 13 jaar medische gegevens heeft geleverd. In het artikel van de Telegraph waarin de onthulling werd gedaan, staat eveneens waarom de verzekeraar zo reuze geïnteresseerd was in die informatie. Ze gebruikte deze om premies te verhogen van verzekerden met een verhoogd risico op basis van de gegevens die ze uit het EPD kreeg verstrekt. Over deze ontwikkelingen in Groot-Brittannië is onlangs ook een stuk op de website van het Platform verschenen, maar de huidige ontwikkelingen in Groot-Brittannië gaan nog een stapje verder.
Lees het volledige stuk van de Daily Telegraph over het schandaal in Groot-Brittannië en een achtergrondverhaal over de Nederlandse handel in gepseudonimiseerde medische gegevens op onze site.
