Onderwerpen: Rapportage Mensenrechten in Nederland 2012, Recht op Veiligheid in de Grondwet, Biometrische database Vreemdelingen, Nationale Ombudsman en de vingerafdrukloze identiteitskaart, Freedom not Fear 2013.
Het Platform Bescherming Burgerrechten belegt maandelijks een vergadering waarin de aangesloten organisaties kennis over actuele onderwerpen uitwisselen. Tijdens de afgelopen vergadering op dinsdag 27 augustus 2013 zijn onder meer de volgende thema’s besproken:
Rapportage Mensenrechten in Nederland 2012
Het in oktober 2012 opgerichte College voor de Rechten van de Mens (CRM) publiceerde in juli haar eerste jaarlijkse rapportage. Hierin schetst het College in vogelvluchtperspectief de huidige stand van de mensenrechten in Nederland. Het hoofdstuk over Privacy bevat passages over onder meer function creep, afname van biometrische kenmerken als vingerafdrukken en dna, telefoontaps en huisbezoeken door de Sociale Dienst.
Een groot pluspunt is de zichtbare inbreng van stakeholders aan het rapport; organisaties actief op het gebied van mensenrechten werden door het CRM uitgenodigd om aandachtspunten voor de rapportage in te dienen. Zowel het Platform Bescherming Burgerrechten als individuele platformdeelnemers Privacy First en Vrijbit deden dat, en vonden meerdere ingediende punten in de rapportage terug. Echter ook hiaten in de rapportage, zoals privacy in de gezondheidszorg en registraties van minderjarigen zoals het DDJGZ (voorheen Elektronisch Kinddossier), vallen te verklaren uit een ontbrekende input van relevante stakeholders, waarmee het jaarverslag van het CRM sterk lijkt te leunen op inbreng van externe partijen. Het Platform blijft de activiteiten van het CRM met interesse volgen en hoopt ook in de toekomst betrokken te blijven bij het leveren van aandachtspunten.
Het rapport is in zijn geheel zowel diplomatiek geformuleerd als kritisch, met een aantal scherpe observaties die het Platform kan onderschrijven. Dat is zeker gezien de prille status van het CRM een zeer positieve start, aldus Platformdeelnemers.
Pleidooi Beatrice de Graaf voor recht op veiligheid in Grondwet
In het VPRO-programma Zomergasten pleitte hoogleraar Conflict en Veiligheid Beatrice de Graaf voor een Recht op Veiligheid in de Grondwet. Het is een onderwerp dat voor het laatst ter sprake kwam in 2001, toen het CDA hiervoor een wetsvoorstel deed. Het voorstel haalde geen meerderheid.
Ook werd het idee afgewezen vanuit academische hoek. Drie hoogleraren Staatsrecht schreven in De Volkskrant dat met het opnemen van het Recht op Veiligheid de Grondwet te zeer een ‘speelbal van de politiek’ dreigde te worden. Het idee doofde als een nachtkaars en is vervolgens niet meer expliciet aan de orde gekomen, tot het Zomergasten interview met De Graaf (helaas niet meer online beschikbaar) en een artikel van haar hand. Ze bracht het onderwerp weliswaar genuanceerd – in haar pleidooi sprak ze van een ‘sociaal contract’ tussen overheid en samenleving – maar als het aan het Platform ligt, blijft het zoals in 2001 bij een ballonnetje.
Verschillende Platformdeelnemers gaven aan dat ze een recht op veiligheid niet vinden passen in een op vrijheid gebaseerde democratische rechtsstaat. Het biedt politiek een gelegenheid om nog meer dan nu het geval is, repressief beleid en wetgeving te baseren op een onhaalbaar ideaal van risicopreventie. Veiligheid wordt op dit moment al gebruikt om privacyschendingen van allerlei soorten en maten te rechtvaardigen; met een expliciet grondwettelijk recht op Veiligheid wordt die legitimering enkel versterkt. Geertje Dekkers schreef naar aanleiding van het voorstel van De Graaf een scherpe column over de balans tussen veiligheid en vrijheid in het blad Maarten.
Biometrie – Biometrische database voor vreemdelingen
Minister Opstelten van Justitie wil een database met vingerafdrukken van vreemdelingen gaan aanleggen. Daar waar een vingerafdrukkendatabase met strafrechtelijke functies voor Nederlanders op verzet stuitte en het plan op dit moment stil ligt tot nader order, ziet Minister Opstelten geen bezwaren voor eenzelfde database voor vreemdelingen. Het argument is onveranderd; het voorkomen van fraude. Hoe groot dit probleem is, is echter onbekend en de minister gaf in antwoorden op Kamervragen tevens aan een voorafgaand onderzoek naar de omvang van het probleem niet nodig te vinden. Ook de opsporingsfunctie die bij de database voor Nederlanders op grote bezwaren stuitte, zal een mogelijkheid worden. Opsporingsinstanties kunnen op verzoek toegang krijgen tot de database om matchende vingerafdrukken te zoeken bij een strafrechtelijk onderzoek.
In de Eerste Kamer wordt zeer kritisch gereageerd op het wetsvoorstel, dat al door de Tweede Kamer is goedgekeurd. Op 12 november 2013 vindt de plenaire behandeling van het wetsvoorstel in de Eerste Kamer plaats.
Biometrie – Vingerafdrukloze identiteitskaart
De Nationale Ombudsman heeft een lans gebroken voor vingerafdrukweigeraars , in een brief die hij begin september aan de Minister van Binnenlandse Zaken schreef. De vingerafdrukloze identiteitskaart zal als het aan Minister Plasterk ligt, echter nog bijna een jaar op zich laten wachten, afhankelijk van hoe snel de Eerste kamer ermee instemt. In reactie op een brief van de Nationale Ombudsman, die daarin de noodklok luidt over vingerafdrukweigeraars die grote problemen ondervinden in hun dagelijks leven omdat ze zich niet geldig kunnen legitimeren, stelt Plasterk dat dit probleem ‘voor de volgende zomer moet zijn opgelost’. De Ombudsman vraagt in zijn brief om een tijdelijke voorziening, maar de minister stelt dat dat niet mogelijk is, verwijzend naar een advies van de Raad van State uit juli 2012.
Freedom Not Fear Weekend,
Van 27 t/m 30 september vindt het jaarlijkse Freedom Not Fear plaats, waar internationaal overleg is tussen privacyorganisaties. Op de website is de mogelijkheid om onderwerpen aan te dragen voor lezingen dat weekend. Vorig jaar heeft platformdeelnemer Vrijbit de onderwerpen Drones en Slimme Meters aangedragen.
