Op de dag van het open debat van de Stichting Bescherming Burgerrechten op zaterdag 10 december 2011, stond van twee leden van het stichtingsbestuur, Joyce Hes en Willem Trommel, een ingezonden brief in de Volkskrant. Hier volgt de letterlijke tekst van de brief.
Blijf toch van onze privacy af
Vandaag is het de ‘Dag van de Rechten van de Mens’. Het instellen van een speciale dag voor een of ander prachtig doel is meestal een veeg teken. We zetten de kwestie letterlijk op de agenda, maar of dat ook betekent dat er iets gaat veranderen, is twijfelachtig. Zo lijkt ook de jaarlijkse aandacht voor mensenrechten niet veel om het lijf te hebben. Er wordt wat gezucht over dictatoriale regimes en dat het toch best een hoopvol teken is dat we nu de Arabische Lente kunnen vieren.
Wat al helemaal niet aan bod lijkt te komen, is de schending van mensenrechten in onze eigen westerse wereld. Toch is die vrijwel dagelijks aan de orde, in de vorm van ernstige inbreuken op de persoonlijke levenssfeer. Big brother en big business trekken daarbij gezamenlijk op. Een recent voorbeeld is het elektronisch patiëntendossier. Dit project, dat door de Eerste Kamer werd weggestemd als een al te grove aantasting van de privacy, staat nu dan toch weer op de agenda.
Al eerder wees de Europese toezichthouder voor gegevensbescherming, Peter Hustinx, erop dat Nederland op dit terrein grote steken laat vallen (Economie, 15 juni 2011). Ons land is registratiebelust en neemt het niet zo nauw met de bescherming van de persoonlijke vrijheid.
Hoe erg is dit? Gaat het hier werkelijk om schending van mensenrechten? Burgers zelf lijken zich er niet erg druk om te maken: ‘Ik heb niets te verbergen’. De geschiedenis leert dat deze onverschilligheid fataal kan zijn. De Duitse juriste en romancier Juli Zeh schetst in haar boeken een schrikbeeld van een samenleving waarin de persoonlijke vrijheid geheel is opgeofferd aan de gulzige krachten van staat en markt.
Het is overigens nog maar de vraag of de privacybescherming bij Europa wel in goede handen is. Volgens Europarlementariër Sophie in ’t Veld is ook de Europese regelgeving bepaald niet toereikend. Steeds vaker valt dan ook te beluisteren dat burgers zelf in het geweer zullen moeten komen tegen de dreiging van totale inspectie. Emeritus-hoogleraar staatsrecht Jit Peters spreekt over de noodzaak van een ‘waakhonddemocratie’. Vrije burgers hebben de morele plicht op te komen voor de vrijheden van volgende generaties. Vanmiddag debatteren we daarover in Felix Meritis.
Dat is de belangrijkste les die we van de Occupybeweging kunnen leren. Wacht niet tot de gevestigde instituties definitief hebben gefaald. De privacy van burgers staat onder steeds grotere druk, maar nog hebben we het recht om het tij te keren. Dat recht verplicht.
Joyce Hes, jurist
Willem Trommel, hoogleraar Beleid en Bestuur
