Beetje raar. Maar vooral ook verontrustend: kinderen kunnen wél veilig leren fietsen via school, met verkeerslessen en praktijkexamens en al, maar veilig leren omgaan met social media, dat zit er helaas niet in. Bijvoorbeeld hoe je je privacy-instellingen kunt aanpassen; dat gaat dus niet. Vanwege de officiële leeftijdsvereisten.
Ik moest daar deze week aan denken, toen ik bezig was met het samenstellen van een lespakket over veilig internetten en digitaal burgerschap. Onderwerpen die binnenkort (de Tweede Kamer beslist komende herfst daarover) zelfs tot de kerndoelen van ons onderwijs gaan behoren.
Dit is het probleem waar we (Bureau Jeugd & Media) als makers tegenaan liepen. In dat lespakket willen we de leerlingen hands on leren hoe ze de privacy-instellingen van hun social-media-accounts kunnen aanpassen. Louter ‘uitleggen’,met een praatje van de docent, is zinloos omdat dit soort lessen doorgaans gegeven wordt als ‘mentor-les’. Zo’n les is meestal aan het eind van de schooldag geroosterd, als de leerlingen het al helemaal gehad hebben, qua informatie-input. Dan moet je ze dus dingen laten doen, in plaats van ze de kop suf lullen. Maar doen, dat kan dus niet.
De populairste social-media-platforms van dit moment zijn WhatsApp en Instagram. WhatsApp hanteert als minimumleeftijd 16 jaar, en populaire platforms als Instagram: 13 jaar. Wat niet wegneemt dat ze massaal gebruikt worden, ook met 12 jaar (brugklasleeftijd), waar ons lespakket mede op gericht is. We kunnen dus niets zeggen over WhatsApp (officieel 16+) en niets doen met Instagram of TikTok (13+).
We kunnen dus geen hands on-lessen opnemen in het lespakket, en geen uitleg geven, omdat we niet kunnen aanzetten tot burgerlijke ongehoorzaamheid, en de bestaande praktijk (met het invullen van valse leeftijden) niet mogen sanctioneren.
Maar hoe moeten jonge kinderen dán leren hoe ze hun online-veiligheid bewaren? En hoe moet er dán voldaan worden aan de nieuwe kerndoelen van het onderwijs? Joost mag het weten. Best raar. En verontrustend.
Henk Boeke is taalkundige, journalist, mede-oprichter van Ouders Online, eindredacteur van Mediaopvoeding.nl, en lid van het Platform Bescherming Burgerrechten.
