Het Platform Bescherming Burgerrechten belegt maandelijks een vergadering waarin de aangesloten organisaties kennis over actuele onderwerpen uitwisselen. Tijdens de afgelopen vergadering op dinsdag 8 januari 2013 zijn onder meer de volgende dossiers besproken:
Elektronische uitwisseling medische gegevens (EPD/LSP)
Het Elektronisch Patiëntendossier werd als regeringsplan afgeschoten, maar het lijkt er op dat het Ministerie van Volksgezondheid via een private omweg alsnog het project, dat ook wel bekend staat als Landelijk Schakelpunt, wil doordrukken. De vraag hierbij is of het werkelijk om een private doorstart gaat, of om een publiek-private doorstart, waarbij het ministerie via de betrokken partijen nog steeds een dikke vinger in de pap heeft bij het reilen en zeilen van het project. Deze verstrengelingen kwamen nadrukkelijk aan bod bij Kamervragen die GroenLinks en SP eind december stelden aan de minister.
Paspoortwet
Er blijft onduidelijkheid heersen over wat er met de vingerafdrukken gebeurt die de afgelopen jaren door gemeenten zijn opgeslagen in het kader van een reisdocumentenaanvraag. Platformdeelnemer Vrijbit vroeg onlangs elke afzonderlijke gemeente in Nederland wat de stand van zaken omtrent de opgeslagen vingerafdrukken was, waar geen bevredigend antwoord op werd verkregen. Het ministerie van Binnenlandse Zaken stuurde daarop eind december een brief waarin ze de gemeenten hierover informeert.
De minister gaf eerder nog aan dat de vingerafdrukken per oktober 2012 uit gemeentelijke databases verwijderd zouden zijn, maar dat lijkt volgens de brief nog minstens een jaar langer te gaan duren. Dit omdat de programmatuur van de reisdocumentenadministratie nog niet in staat is de aanvraaggegevens te verwijderen. Deze programmatuur wordt op dit moment bij gemeentes aangepast. De brief stelt onder meer:
“Na installatie van de aanpassingen in de programmatuur van het RAAS kan uw gemeente in het RAAS nagaan dat de gegevens waarvan de bewaartermijn is verstreken niet meer te raadplegen zijn. U kunt dan constateren dat de gegevens door het RAAS niet meer getoond worden omdat ze uit de database verwijderd zijn.”
De brief houdt daarmee in het midden of de vingerafdrukken daarmee daadwerkelijk vernietigd worden, of dat ze slechts niet meer opvraagbaar zijn door gemeenten, maar nog wel staan opgeslagen.
Identificatieplicht door banken
Banken grijpen graag allerhande gelegenheden aan om van hun klanten scans van identiteitsbewijzen te eisen, zonder wettelijke basis. In 2005 vroegen meerdere banken onder het mom van de toen ingevoerde Wet op de Uitgebreide ID-plicht hun klantenbestand om een kopie van hun identiteitsbewijs. In 2011 deed Rabobank dat nog eens, zich baserend op de Wet ter voorkoming van Witwassen en Financieren van terrorisme. Bij beide pogingen bleek bij kritisch doorvragen door Platformdeelnemers Vrijbit en het Meldpunt Misbruik ID-Plicht geen enkele wettelijke basis te bestaan om van bestaande klanten een kopie van hun identiteitsbewijs te eisen.
Onlangs kwam er nieuw vervolg op deze acties. Nederlandse banken stappen binnenkort (of deden dat al) over van het gebruikelijke bankrekeningnummer op het internationale IBAN, waarvoor ook nieuwe pasjes worden uitgegeven. Verschillende banken eisen bij het activeren of ophalen van deze nieuwe pasjes wederom een kopie van een identiteitsbewijs. “ING gaat zelfs zover dat ze van de klant eisen dat deze opnieuw een kopie of scan van het huidige identiteitsbewijs laat maken, onder bedreiging van het anders vernietigen van de nieuw aangemaakte bankpas”, schrijft Platformdeelnemer Vrijbit op hun site.
Kopietjes van paspoorten en id-kaarten gelden als persoonsgegevens, waarvoor geldt dat deze enkel met expliciete toestemming van de houder mogen worden opgeslagen. Het College Bescherming Persoonsgegevens schonk daar eerder in 2012 al aandacht aan, waarbij het stelde:
“Een kopie maken van een paspoort, rijbewijs of identiteitskaart is dan ook – op enkele uitzonderingen na – bij wet verboden. Bedrijven en organisaties in de private sector kunnen in de meeste gevallen voor legitimatie volstaan met de vraag aan klanten om hun paspoort of ander identiteitsdocument te tonen.”
Nationale Politie per 1 januari 2013
Dit stokpaardje van het Kabinet Rutte II voegt de 25 verschillende politieregio’s samen, waarmee er per 1 januari ook één nationale korpschef komt, die onder de verantwoordelijkheid van de Minister van Veiligheid en Justitie valt. Behalve dat de soevereiniteit van burgemeesters hiermee flink wordt afgezwakt, maakt het Platform zich zorgen over de bescherming van de grote hoeveelheden persoonsgegevens bij de politie, waar Bits of Freedom in 2012 verontrustende onthullingen over deed.
Voorheen had elk politiekorps één privacyfunctionaris die toezag op een deugdelijke bescherming en verwerking van persoonsgegevens. Hoe en in welke mate deze functionarissen in het nieuwe bestel hun taak uitvoeren, is een vraag die volgens het Platform aandacht verdient.
De Wet op Huisbezoeken
Het kabinet voert per 1 januari de verregaande nieuwe Wet op Huisbezoeken in. Deze maakt het mogelijk om een ieder die gebruik maakt van een sociale voorziening (bv. een bijstandsuitkering, kinderbijslag of AOW), te dwingen huisbezoeken toe te laten om de rechtmatigheid hiervan te controleren. Het weigeren van zo’n huisbezoek komt de burger te staan op een flinke korting of stopzetting van die sociale voorziening. De belangrijkste verandering ten opzichte van de huidige regelgeving is dat er geen gegrond vermoeden van fraude meer vereist is om sancties aan het weigeren van een huisbezoek te verbinden. Het onderzoeksjournalistieke radioprogramma Argos zond in december een kritische reportage uit over de sterk aangescherpte controles in de bijstand.
